İnsanlık tarihinde ve yaşamında daima insan hayatı ve konforu ön planda olmuştur. Teknolojik gelişmelere bağlı olarak modernize edilen binalar ve çeşitli yapılar bazı gereksinimleri de yanında getirmiştir.Havalandırma-iklimlendirme sistemleri bu talep doğrultusunda oluşmuş ve gelişmiştir.Havalandırma sistemleri sayesinde bir mekandaki hava atmosfere iletilerek içeriye koşullu bir şekilde hava iletilmesi sağlanıp ,yaşam konforumuzu yükseltmek mümkün hale gelmiştir.
Havalandırma sistemleri yapıların vazgeçilmez bir unsuru haline gelmiş ve çeşitli uygulamalarla hayatımıza dahil olmuştur.Türk mühendisliği ve tecrübesiyle artık ülkemizde de yaygınlaşmış , yaşam konforumuzu etkileyen önemli bir unsur haline gelmiştir.Sanayi de konutlarda alışveriş merkezlerinde yer altı tünellerinde bile havalandırma sistemine rastlamanız mümkündür.Tecrübe ile birleşen , mühendislikle şekillenen havalandırma sistemleri sayesinde yaşanılır alanlara sahip durumdayız.
Dış Hava Miktarı Tayini
Yalnız havalandırma yapılan mahallerde havanın tamamı dışarıdan alınmakta ve hava üzerindeki hiçbir termodinamik işlem yapılmadan mahale verilmektedir.Dışardan taze hava mahale gelirken , mahalin bayatlamış havası da dışarı atılmaktadır.Bu işlemler genellikle , hava fanları yardımı ile cebri olarak yapıldıklarından , fanın gücünün belirlenmesinde mahal hava debisinin bilinmesi gerekmektedir.
Mahal hava debisinin belirlenmesinde;
Mahal havasının kirlilik durumu,
Dış havanın fiziki durumu
Mahal havasının sıcaklığı
Mahal havasının nemliliği,
Mahalin kullanım amacı ,
Mahalden mahal havasına yapılan gaz katkıları
Mahalde bulunmak durumunda olanların özellikleri(insan yada hayvan gibi)
Hususların göz önünde bulundurulması gerekir.
Mahal dış hava debisinin belirlenmesinde ,bu hususlar göz önünde bulundurularak hazırlanan en uygun olan biri yada birkaçı uygulanabilir.
Çeşitli Uygulamalarda Mahal Havası Tayini
Otoparklar, sanayi uygulamaları, sanayi tip mutfaklar, kimya laboratuarları,kimyasal işlem yapılan mahaller vs. gibi mekanların hava miktarları değişik şekillerde olabilmektedir.Uzman biri tarafından bu mahallerin gerekli hava miktarları belirlenip egzost edilecek hava ile içeriye verilecek hava miktarları belirlenmelidir.
İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİ
İklimlendirme sistemlerinde ısı taşıyıcı akışkan olarak kullanılan havada bir takım şartlar aranmaktadır. Tesisatın yapılması esnasında istenilen değerlerin iyi belirlenmesi için ,bu şartlar başlıca;
havanın tazeliği
temizliği ,
nemi ,
sıcaklığı ve hızı
diye nitlendirilebilir. Klima santralleri ,taze hava fanları ile mahallere temiz ve koşullandırılmış hava tayin etmek mümkündür.
MAHAL HAVASININ TAYİNİ
Eksik ya da kusurlu bir havalandırmada mahalde bulunan insanlar kendilerini sıkıntı içinde hissederler.İnsanın fizyolojik özelliklerinden dolayı yaşadığı ortamda sürekli ısı alış-verişinde bulunur.Yaptığı işlere göre bu ısı miktarı değişiklikler gösterir.Örneğin,uyumakta olan bir insanın çevresine verdiği ısı ile,spor yapan bir insanın verdiği ısı farklıdır.
Ayrıca,insanlar nefesleri ile mahal havasına su buharı ve CO2 gazı verdiklerinden, havlandırılması iyi yapılmayan kalabalık yerlerde,havanın içinde bulunması gereken O2 miktarı azalıp ,su buharı ve karbondioksit miktarı da artar.Bu durumda,eğer söz konusu mahal iş ortamı ise;çalışma verimi düşer.Bu nedenle insanın bulunduğu ortam havasının konfor şartlarına getirilmesi gerekir.
Havanın hızı ve sıcaklığı da konfora etki eden diğer faktörlerdir.Bu bakımdan ;dışarıdan alınan hava üzerine hiçbir işlem yapılmasa bile.hızının mutlaka istenilir bir seviyede olması gerekir.Çoğu kere sıcak bir ortamda bile normalin üstündeki hava hareketi insanlara üşüme hissi vermektedir.Hava hızı da mahale verilen hava miktarı ile bağlantılıdır.
Mahal Havası Miktarı Tayini
Mahallerde ihtiyaç duyulan hava miktarının belirlenmesinde; başta mahalin kullanım amacı olmak üzere, o mahalde bulunan insan sayısı makine sayısı ve bunların genel hava kirletme durumları,havanın bağıl nemi ,havanın akış hızı ve akış yönü ,hava ile dışarı atılan enerji miktarı ve ihtiyaç duyulan taze hava ve enerji miktarı gibi faktörler önemli rol oynamaktadır.
EGZOST SİSTEMLERİ
FANLAR
Hava ve diğer gazları 30 000 N/m² (Pa) basınca kadar aktarabilen makinalara “fan” denir. Fanlar genel olarak gövde,kanat çarkı ve tahrik motoru olmak üzere üç ana kısımdan oluşur. Piyasada fanlar havayı mahale basıyorsa “vantilatör” ve mahaldeki havayı emip dışarı atıyorsa da “aspiratör” olarak adlandırılmaktadırlar. Hava fanları kullanım amacına göre üç değişik şekilde üretilirler.
Salyangoz (Radial =Radyal) fanlar
Eksenel (Axial=Aksiyal) fanlar
Dik akımlı (Querstrom=Kuerşıtrom) fanlardır.
HAVA KANALLARI
Havalandırma ve iklimlendirme sistemlerinde ısı taşıyıcı akışkan olarak kullanılan havanın en uygun bir şekilde istenilen mahallere taşınması ve dağıtımı hava kanalları aracılığıyla ile olmaktadır.İklimlendirme santralında işlenerek, istenilen konfor şartlarına getirilen havanın kullanım yerlerine ulaştırılması ve kullanım yerlerinde kirlenen havanında dışarıya atılmasını hava kanalları sağlar.
Havalandırma ve iklimlendirme sistemlerinde 6 ayrı kullanım amaçlı kanal mevcuttur.
Taze Hava Giriş Kanalı:Hava karışım odası ile dış havayı birbirine bağlayan kanala taze hava kanalı denir.
Dağıtım Kanalları: İklimlendirme santralında işlenerek konfor şartlarına getirilen havayı , en az enerji kaybı ile istenilen mahale ulaştıran kanallara dağıtım kanalları denir.
Toplama Kanalları: Mahalde kullanılarak bayatlayan havayı çevreye zarar vermeden toplayarak mahalden dışarıya alan kanallara da toplama kanalları denir.
Dönüş Havası Kanalı: Gerekli durumlarda mahallerden toplanan ve enerji yönünden zengin olan havanın bir kısmını karışım odasına taşıyan kanallara dönüş havası kanalı denir
Atık Hava Kanalı: Mahallerden toplanan havanın bir kısmı dönüş kanalı tarafından alındıktan sonra kalan havayı dışarıya atan kanala atık hava kanalı denir.
Mutfak Hava Atma Kanalları: Mutfaklardaki hava,yemek buharı ve yanmadan oluşan gazlarla kirlendiği için , bu havayı iklimlendirme toplama kanallarına verilmesi kanallarda yağlanmaya sebep olacağından sakıncalıdır.Bunun için , mutfak havası iklimlendirme sistemlerine verilmeyip doğrudan dışarı atılmalıdır.Bu nedenle mutfak havasını dışarı atan kanallara mutfak havası kanalı denir.
*Paslanmaz çelikten imal edilmeleri korozyona engel olmakta, temizlenmesine olanak vermektedir.Ayrı bir hat olarak ayrı bir cihaz ile bağlanmalıdırlar. Cihazların içerisinde dış ortama kötü kokuların, yağ ve vb... maddelerin gönderilmesini engellemek amacıyla mutlaka filtre monte edilmelidir.Cihaz mutfak havasına göre dizayn edilmelidir.
